Faziletliydik, İtibarlıydık, Temizdik, Çevreciydik, Harama el sürmezdik...  Geçmişimizle övünür, gurur duyardık. Peki gelecek nesiller ne diyecekler; ’’Çok bencillermiş... Çıkarları adına, makam ve gösteriş uğruna her şeyi yapmışlar.  Asırlık ağaçları katletmişler... iki saatte salatalığı, ‘Hıyara’ dönüştürmüşler. Hırsız, rüşvetçi, torpilci.’’ DÜRÜST VE MERT. Bir mecmua da okumuştum; Londra Ticaret Odası’nın en görünür yerinde şu anlamda bir tavsiye levhası asılıymış; ‘Türklerle alışveriş et yanılmazsın’... Hollanda Ticaret Odası toplantılarında oylar eşit çıkarsa, Osmanlılarla alışveriş yapan tüccarın her oyu iki sayılırmış. Şaka gibi… Seçimler yaklaşıyor. Oy simsarları, çıkarcı yalakalar oluşmaya başladı bile… münakaşalar, hakaretli sözler, hatta sokak kavgaları… acınacak durumdayız. Bütün olanlar kutuplaşmanın neticesi.… Osmanlı ‘Askeri Teşkilatı’nı Avrupa’ya tanıtması ile tanınan İtalyan Comte de Marsigil (**); ’’Türkler hiçbir zaman yere tükürmezler, daima yutkunurlar. Onun için de saçlarında sakallarında bir hararet oluşur ve zamanla saçları, kaşları hatta sakalları dökülür” diyor. (**) Marsigil, Coğrafyacı, doğa bilimleri uzmanıdır. İtalya-Bologna 1658-1730 arası yaşamıştır.) HARAMA EL SÜRMEZDİK... Bakın bir Fransız yazar (Motray), 1740 yıllarında ki halimizi nasıl anlatmış; “Türk dükkanlarında hiçbir zaman tek meteliğim kaybolmamıştır. Ne zaman bir şey unutsam hiç tanımadığım dükkancılar, arkamdan adam koşturmuşlardır. Hatta bir keresinde Sirkeci'den Beyoğlu'ndaki ikametgahıma sorarak gelmişlerdir.” 1740 yıllarında İngiliz sefirliği yapan Sir James Porter şöyle diyor; “Gerek İstanbul’da gerekse imparatorluğun diğer şehirlerinde hüküm süren emniyet ve asayiş, hiçbir tereddüte imkân bırakmayacak şekilde ispat etmektedir ki, Türkler medeni insanlardır.” Şimdi nerelerde miyiz? Cevabı Neyzen Tevfik veriyor; Göründü memleketin iç yüzü çöktüyse temel Şimdilik harice karşı yüzümüz olsa(?) dahi Yüzümüz yok bakacak kabrine ecdadımızın Tükürür zannederim çehremize vatanın tarihi. (Neyzen Tevfik 1943) Saygılarımla…