Uluslararası Finans Enstitüsü (IIF) Küresel Borç Monitörü raporuna göre Küresel Borçlar 2025 yılı ilk yarısında 21 trilyon dolardan fazla artmış olup, özellikle 2. Çeyrekte 338 trilyon dolarla rekor seviyeye ulaşmıştır. Çin, Fransa, ABD, Al-manya, İngiltere ve Japonya borç seviyelerinde en yüksek artışların olduğu ülkelerdir. Gelişmiş ekonomilerin toplam borcu yılın ikinci yarında 228,2 trilyon dolar, gelişmekte olan ülkelerin toplam borcu ise 109,5 trilyon dolara ulaşmıştır.
ABD Ekonomik Analiz Bürosu (BEA) raporuna göre üretilen mal ve hizmetlerin değerini ölçen enflasyondan arındırılmış gayri safi yurt içi hasıla (GSYH) yıllık bazda 2025 yılı 2. Çeyreğinde yüzde 3,8 büyüme sağladığını açıklamıştır. ABD ile AB arasında varılan anlaşma ile otomotiv sektörü ürünleri için gümrük vergisi oranları yüzde 27,5’tan yüzde 15’e çekilmiş-tir.
Rusya-Ukrayna arasındaki anlaşmazlıklar ve gerginlikler devam ederken, İsrail-Gazze arasındaki gerginlik ve savaş durumu sürmektedir. BM üyesi 193 ülkenin arasından Filistin devletini tanıyanların sayısı 157’ye yükselmiştir. İsrail ordusu Yemen başkenti Sana’yı bir kez daha hem havadan hem de denizden saldırı düzenlemiştir. Bu durum BM ülkelerini rahatsız etmektedir.
Türkiye-ABD başkanları görüşmelerinde olumlu gelişmeler olduğu aktarılırken, anlaşma sağlanır ise Hasımlara Yaptırımlar Yoluyla Karşılık Verme Yasası (CAATSA) kapsamına alınan Türkiye üzerindeki yaptırımların kaldırılabileceğini ifade edilmektedir. Ülkemiz ile ABD arasındaki birçok konu görüşmelerin odağında devam etmekte olup, olumlu geliş-meler sağlanacağı ve her iki ülkenin menfaatleri paralelinde olması beklenmektedir. Tabii ki de bu görüşmeler sonrasın-da ön anlaşmalar ABD ve kongrenin de onaylaması durumunda geçerlilik kazanacaktır.
Hazine ve Maliye Bakanı, Eylül ayında da enflasyon beklentilerindeki düşüşün sürdüğünü ve beklentilerdeki iyileşme ile mali disiplin ve yapısal reformların dezenflasyon sürecini destekleyeceğini belirtmektedir. TCMB başkanının açıklamalarında da Fiyat istikrarı sağlanana kadar sıkı para politikası koşullarına devam edileceği, ara hedeflerden sapmalar görüldüğünde para politikası duruşunun daha faz-la sıkılaştırılacağı mesajı verilmiştir.
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) raporuna göre Kur Korumalı Mevduatlarda düşüş devam ederken, döviz mevduatlardaki artış devam etmektedir. Kredilerdeki büyüme ise hız kesmiş olup, gerileme devam etmektedir. TCMB rezervleri 19 Eylül haftasında 178 milyar 853 milyon dolara gelmiştir. Bankacılık sektöründe toplam mevduat aynı haftalık raporda 25,9 trilyon liraya çıkarken 1-3 ay vadeli TL mevduat faizi 49,5 civarında, ihtiyaç kredisi faizleri yüzde 60’a düşerken, ticari kredi faizleri de yüzde 53,6 düzeyinde izlenmektedir.
Altın ons fiyatlarında rekorların devam etmesi; jeopolitik riskler, küresel ekonomilerdeki endişeler, merkez bankalarının altın talepleri, FED faiz indirimleri piyasalardaki yatırımcıların güvenli liman arayışlarına neden olmuştur. 2025 yılına 2.623 dolardan başlayan ons altın yatırımcısına yüzde 43 kazanç sağlamıştır. Büyük Merkez Bankalarının alımlarına devam etmesi ve Çin’deki güçlü yatırımcı talepleri ve FED faiz indirimleri etkisiyle yükselişin devam edebileceği tahmin edilmektedir.
BIST100 endeksi kısa vadeli teknik analizde 11.000-11.600 bandında yatay seyir izlemekte olup, an itibarıyla 11.268 seviyesindedir. FED’den temkinli açıklamalar, tarifelere yönelik haber akışlarının yeniden gündemde yerini aldığı görülmektedir. ABD’nin 1 ekimden itibaren üretim tesisi kurma-yan şirketlerin markalı veya patentli ilaçlarına yüzde 100 gümrük vergisi uygulayacağını açıklaması sonrası S&P500 endeksinin düşmesine neden olmuştur. Dolar Endeksi ve tahvil faizlerinde yükseliş eğiliminin olduğu, Brent petrol fi-yatlarında ise Rusya’ya yönelik baskılar ihracat kısıtlamaları arz endişelerini artırması fiyatlarda dalgalanma yaratarak son üç haftanın zirvesiyle 68,61 dolara gelmiştir.
Piyasalarda FED faiz indirimi, altın fiyatlarındaki artışlar, küresel piyasalar Ukrayna-Rusya ile İsrail-Hamas, Filistin arasındaki savaşın küresel piyasalara etkileri ile Eylül ayı enflasyon gerçekleşmesi yatırımcılar tarafından takip edilmektedir.
Saygılarımla,