Geçen haftalardaki yazılarımda bahsettiğim pandeminin ortaya çıkardığı ekonomik sorunlar; Finansal piyasalarda belirsizlik, seyahat kısıtlamaları, tedarik zincirlerindeki aksamalar, çalışma şekillerindeki değişiklik, yatırımların ertelenmesi, tüketici alışveriş alışkanlıklarının değişmesi gibi kendini göstermiştir.
İnsan sağlığı ekonomiden önce gelmelidir. Yöneticilerin şeffaf net ve hızlı iletişim, harcamaların kontrolünü sağlanması durum değerlendirmesi yapılarak iş planlarının buna göre yapılması, tedarik zinciri ağının gözden geçirilmesi ve aksamadan yürütülmesinin sağlanması, beklenmeyen ve her türlü öngörülemeyen risklere karşı önceden hazırlıklı olunması gerekmektedir.
Krizlerin üstesinden gelmenin ve yönetmenin en etkin yolu durum analizi yapmak, plan ve aksiyonları zaman geçirmeden almaktır.
Bugün salgının atlatılması amacıyla alınan sağlık önlemleri yanında ortaya çıkan küresel ekonomik krizden devletler bir yandan genişleme ve likidite paketleri açıklamaya devam ediyor, bir yandan da salgın sona erdiğinde ortaya çıkan ekonomik hasarın nasıl ortadan kaldırılabileceğini düşünüyor.
Uluslararası Para Fonu (IMF) " Dünya Ekonomik Görünümü 2020” raporuna “Büyük Karantina” adını verdi ve dünya ekonomisine dair büyüme tahminlerini güncelledi. IMF’e göre bugün dünyanın içinde bulunduğu ekonomik kriz, 2008’de yaşanan krizden daha derin."
IMF küresel ekonominin 2020’de Corona virüs salgını nedeniyle yüzde 3 küçüleceğini, Türkiye ekonomisinin 2020’de yüzde 5 küçüleceğini, işsizlik oranın ise yüzde 17,2’ye sıçrayacağını tahmin ediyor.
Bu hafta dalgalı bir seyir izleyen geçen haftayı 96.512 puandan kapatan Borsa İstanbul BIST100 endeksi, 17/Nisan/2020 günü son seansını 98.180 puandan tamamladı.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) 17 Nisan 2020 günü kapanışta USD Döviz Alışta: 6,9130 TL, Satışta 6,9255 TL olarak Euro kurunu ise Alışta 7,4906 TL, Satışta ise 7,5041 TL’den işlem görmektedir.
Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütünün (OPEC) ve OPEC+ dışı ham petrol üreticisi ülkelerin geçen haftalarda aldıkları karar sonrasında fiyat dalgalanmalarıyla haftayı tamamlayan Brend petrol fiyatları 17 Nisan 2020 tarihi saat 20.00 itibarıyla 28,61-USD’den işlem görmektedir.
Altın(AU) güvenli liman olarak görüldüğünden talep artışıyla bu haftayı hareketli geçirmiş olup, yukarı yönlü hareketi sürmektedir.
Altın Fiyatları; 17 Nisan 2020 Gram altın 375,79 TL den, Çeyrek Altın 603,23 TL’den Ons fiyatı ise 1.684,88- USD'den işlem görmektedir.
BIST 100 İstanbul Borsasında hisse bazında ve endekste dalgalı bir seyir beklerken USD/TL kurunda ve Altın fiyatlarında haftalık dalgalı bir seyir sürmesine karşın önümüzdeki hafta yukarı yönlü hareketinin devam edeceği düşünüyorum.
TBMM çıkan yasada; Türkiye Varlık Fonu(TVF), stratejik önemdeki şirketlere nakit vererek ekonomiyi destekleyecek. Corona virüse karşı alınan ekonomik önlemler kapsamında stres altındaki şirketleri alabilecek. Bu değişiklik ile birlikte hükümet son yirmi yılın stratejisinden farklı olarak, şirketleri kurtarabilecek ya da satın alabilecek.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB)'nın toplam Brüt rezervleri 10/04/2020 tarihi itibarıyla 88.920 mio. Usd.olup, brüt rezervlerin içinde Bankalardaki mudi mevduatlarının karşılıkları da vardır. Net Rezervler ise 10/04/2020 tarihi itibarıyla 177.213.118 bin, TL. TCMB USD satış kurundan 26,4 mia USD olduğu görülmektedir.
Ekonomide salgının yarattığı endişeler USD olan talebi artırmış, bunun yanında ülke risk priminin de yükselmesi TL deki değer kaybının artmasına neden olmaktadır. USD/TL de yılbaşından bugüne değer kaybı yüzde 16, Nisan ayı başından bugüne ise yüzde 4’ü geçmiştir. Salgın önlemleri için ilave yeni kaynaklar devreye girmedikçe TL deki değer kaybı devam edecek gibi görünmektedir. Döviz kurundaki artış enflasyonu da yukarıya taşıyacak olup, ekonomi yönetiminin uluslararası desteklerden yararlanmama kararları piyasalarda belirsizliği artırmaktadır. Bu durumdan kurtulmak için alınması gereken kararları şöyle özetliyorum;
IMF ve FED'in açtığı Swap kanalları veya diğer Asya ülkeleriyle swap kanalları kullanılmalı, Merkez Bankasınca Para basılmalı, Salgın nedeniyle oluşturulan AB fonlarından yararlanılmalıdır.
Bankalar yeterince kredi veremiyorlar. Çünkü Bankalar kredi yaratabilmek için mudilerden topladıkları mevduatlar, dış kaynak olarak sağladıkları kredilerden ve sermaye artırımı yaparak sermayelerinden de yararlanırlar. Firmalara ve bireysel müşterilere kredi verilebilmeleri için bankalar kanununa ve BDDK genelgelerine uygun olacak şekilde talep edenleri incelemek zorundadırlar. Yapılan değerlendirmelerde problemsiz ve finansalları krediye uygun olan firmalara kredi tahsisi yaparlar. Sektör analizleri yaparak ve Piyasalardaki riskleri de dikkate alarak kredilerin geri dönüşünü dikkate alarak kullandırırlar.
Bugün(17/Nisan/2020 günü TCMB tarafından Piyasa Yapıcı(PY) 11 bankaya Devlet iç Borçlanma senetleriyle(DİBS) işlem yapılması için Repo işlem limitleri kadar limit tanımlanmıştır. Bu durum bankalarda likidite artırıcı etki yaratabilecektir. 2020 için Piyasa yapıcı (PY) Bankalar; "Akbank, Denizbank, HSBC Bank, QNB Finansbank, Türk Ekonomi Bankası, Ziraat Bankası, Garanti Bankası, Halk Bankası, İş Bankası, Vakıflar Bankası, Yapı ve Kredi Bankası."
Gıda Tarım ve Hayvancılığın önemi anlaşıldı. Salgın olmadan önce tüm ithalat kapılar açıktı, yetmeyen ürün ithal ediliyordu. Tarım ürünleri konusunda Rusya başta olmak üzere birçok ülke ihracatlarına kota koymaya başladılar. Bugün geldiğimiz durumda ithalat kapılarının kapalı olması paranız olsa da ürün satın alamayacağınız bir durumla karşı karşıyayız. Bu durum bize "Kendi Kendine Yeten Bir Ülke" olmamız gerektiğini bir kez daha hatırlatıyor.
Kamuya ait arazilerin, Belediyelere ait olan arazilerin hızla ekime hazır hale getirilerek sezonun kaçırılmamasını öneriyorum. Burada çiftçilerimizle, Ziraat Odaları, Arazi sahipleri ve Tarım İl Müdürlüklerinin hem yol gösterici hem de takipçisi olması çok önemlidir.
Haydi, Aydın bu konuda öncü olalım ve bu projeyi hızla harekete geçirelim.
Tarımla ilgilenenlerin sokağa çıkma yasağından istisnalı olmaları ekim zamanında olunması nedeniyle çok olumlu kararlardan birisidir.
Microsoft'un kurucusu Bill Gates, Amerikan PBS kanalında Corona virüs salgını ortaya çıkabileceğini, pandemi tehdidinin ciddiye alınıp hazırlık yapılması çağrısını yapmasına karşın bu konuda ciddiye alınmadığı görülmüştür. Bill Gates, ekonomik hayatın normale dönmesinin 2021 yılı sonbaharını bulacağını öngörmektedir.
Bu yüzden geçen haftaki yazımda bahsettiğim önlemleri gözden geçirip, kendi işletmenizde değerlendirmeniz çok önemlidir. Bu değerlendirmeleri öncelikle bağlı bulunduğunuz Odalarla, ailenizle ve çalışanlarınızla paylaşarak, bu durumu nasıl atlatacağınızı planlayarak salgın nedeniyle oluşan iş fırsatlarını kendi lehimize çevirebilirsiniz.
Ülkemizde pandemiyle ilgili alınan önlemler konusunda yılmadan yorulmadan, feda - karca çalışan bilim insanları, Doktorlar ve tüm sağlık çalışanlarını tekrar tekrar kutluyorum. O sağlık kahramanları sayesinde bugün diğer ülkelerden daha az etkilendiğimizin altını çizmek istiyorum.
Bugün 17 Nisan 2020 Köy Enstitülerinin 80. Kuruluş Yıl Dönümünü kutluyorum. Yaparak, Yaşayarak kendi ihtiyaçlarını üreten okullar olarak emeği geçenleri saygıyla anıyorum.